Er heerst een pandemie: dat je momenteel bang bent is helemaal normaal. Angst is nu eenmaal een menselijke reactie op een bedreigende situatie. Heb je echter het gevoel dat de corona-angst je helemaal overspoelt, dat je het voortdurend benauwd hebt, dat niets je nog tot rust kan brengen? Merk je dat je moeilijker in- of doorslaapt? Of durf je niet meer naar de winkel? Psychiater Kristiaan Plasmans is verbonden aan het Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis in Zoersel, waar hij op de moeder-baby-eenheid psychische zorg verleent aan zwangere vrouwen en jonge moeders die het moeilijk hebben. Hij legt uit wat je kan doen als angst je helemaal overspoelt. ‘Je kan écht uit deze vicieuze angstcirkel’.
VEEL MENSEN VOELEN ZICH NU ANGSTIG. WAT IS VOOR U – IN DEZE CORONA-OMSTANDIGHEDEN – EEN ‘NORMALE’ VORM VAN ANGSTIG ZIJN?
Dr. Plasmans: “Eerst even over angst en waarom we die precies voelen. Angst is, in onze spreekkamer, een vaak voorkomende klacht. Wie geconfronteerd wordt met een angst die zo heftig is dat het hele denken, doen en voelen erdoor beheerst wordt, wil niets liever dan dat deze angst verdwijnt. Maar: angsten kunnen niet volledig weggenomen worden. Dat komt doordat angst een basisemotie is. Ze heeft dan ook écht een functie.”
“Neem nu de huidige coronacrisis. Hier signaleert de angst ons: ‘deze situatie is niet veilig’. Het zet ons aan om onszelf opnieuw in veiligheid te brengen. Het is dus perfect normaal dat je nu op bepaalde momenten angstig bent. Rationele boodschappen als ‘afstand houden’, ‘handen wassen’ en ‘niet tot een risicogroep behoren’ kunnen voor veel mensen dan helpen om die angst wat te temperen. Met hun verstand roepen ze hun angstsysteem als het ware weer tot de orde, waarna de veiligheid en de rust in het lichaam terugkeert.”
WAT ALS DE ANGST OVERHEERSEND WORDT? VOOR WELKE SYMPTOMEN ZIJN WE BEST ALERT?
“Wanneer angst het stress-systeem voor een langere periode in een ‘staat van paraatheid’ brengt, wordt het moeilijker om rust te vinden. Het kan dat je dan een voortdurend gevoel van onrust en zenuwachtigheid bij jezelf opmerkt. Dat je je angstig voelt, een druk op de borst of benauwdheid ervaart. Minder goed kunnen inslapen, vaak wakker worden tijdens de nacht, je vermoeid en minder goed in je vel voelen, horen daar ook bij. Herken je dit? Negeer die signalen niet. Angstklachten kunnen ontsporen en een grote impact hebben op het dagelijks functioneren, op relaties en omgaan met emoties. Daardoor kan er een vicieuze cirkel ontstaan, waarin je geen enkele manier meer kan vinden om tot rust te komen. Op dat ogenblik spreken we over ‘disfunctionele angst’.”
STEL DAT IK ME HERKEN IN DAT DISFUNCTIONELE ANGSTPATROON: GEEN RUST MEER VINDEN, VOORTDUREND ANGSTIG ZIJN, ME BENAUWD VOELEN. WAT KAN IK DAN DOEN?
“De klachten die zich ontwikkelen bij een stress-systeem dat in het rood gaat, zijn op zich niet vreemd. We herkennen er wel een paar uit ons normale hectische, gestresseerde (werk)leven. Mensen denken dan ook vaak ‘dat het zo’n vaart wel niet zal lopen’. Dat het vanzelf wel weer goedkomt. Terwijl het net verstandig is om nu snel in te grijpen en zo erger te voorkomen. Een paar gesprekken met een hulpverlener kunnen echt wonderen verrichten. Wacht alsjeblieft niet tot je totaal op bent, jezelf niet meer onder controle hebt of je signalen krijgt van anderen dat je je vreemd gedraagt. Als je het nu nodig hebt, zoek dan ook nu hulp.”
WAAR KAN JE OP DIT OGENBLIK PSYCHOLOGISCHE HULP VINDEN ZONDER DAARVOOR NAAR BUITEN TE MOETEN?
“De psychotherapeutische hulpverlening is in een ijltempo overgeschakeld op videogesprekken en de meest gehoorde uitspraak is: “dat werkt beter dan gedacht”. Voor zwangere vrouwen hebben de moeder-baby units (Zoersel/Gent) samen met de partners van de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg een Facebookpagina geopend – ‘Mentale zorgen bij corona en zwangerschap’. Op deze pagina kan je meteen een afspraak maken. Je wordt daarna opgebeld voor een eerste gesprek. Samen met jou schatten we in wat er nu, voor jou, nodig is.”
STEL DAT EEN VROUW MET VRAGEN ZIT, OVER HAAR ZWANGERSCHAP OF BABY TIJDENS DEZE CORONACRISIS. OF DAT ZE ZICH HEEL VEEL ZORGEN MAAKT. WAAR VINDT ZE DAN HET BEST ANTWOORDEN? WAAR GAAT ZE OP ZOEK NAAR INFORMATIE?
“Onze angstresponsen zijn heel snelle, dierlijke systemen. Hun doel is om ons te beschermen tegen gevaar. Maar net doordat ze zo snel werken, zijn het systemen die op àlles reageren en te weinig filteren. Onze rationele systemen werken trager, ze verwerken de informatie accurater én zijn meestal ook in staat om onze angstresponssystemen weer tot de orde te roepen. Let op: opdat dat zou lukken, is het wel héél belangrijk dat er eenduidige informatie binnenkomt. Daarom raad ik je aan om bij vragen of ongerustheid contact op te nemen met de vroedvrouw, huisarts of gynaecoloog. Zo krijg je degelijke informatie, maar tegelijk heb je ook even een zorgprofessional aan de lijn, die aandacht heeft voor hoe het nu met jou gaat. Op het internet circuleert veel informatie, maar die is vaak ook tegenstrijdig en zelfs verkeerd of vals. Screen je bronnen. Een informatiewebsite, zoals deze, met bijdrages van experten en met degelijke en toegankelijke informatie: goed idee. Een willekeurige Facebookdiscussie: geen goed idee. Over je situatie praten met anderen is natuurlijk wel slim. Het gevoel te hebben in hetzelfde straatje te zitten, elkaars klachten te herkennen én erkennen: dat biedt troost.”
EEN STRATEGIE DIE IK BIJ MEZELF HERKEN IS ‘IK BEN ER BANG VOOR, DUS IK GA HET UIT DE WEG’. IS HET EEN GOED IDEE OM BEPAALDE SITUATIES DIE NU ANGST INBOEZEMEN (BIJVOORBEELD NAAR DE SUPERMARKT GAAN) VOORLOPIG EVEN TE VERMIJDEN?
“Angst kan er inderdaad toe leiden dat je, in een wereld waarin we vechten tegen een onzichtbare vijand, geen boodschappen meer durft te doen. Omdat er dan een directe link wordt gelegd met gevaar. Uit onderzoek weten we echter dat toegeven aan vermijding de angstklachten net groter kan maken. Bij therapieën voor angstklachten moedigen we mensen dan ook echt aan om die vermijding actief te doorbreken. Het komt er dus op neer een zekere angst te verdragen en toch naar die supermarkt te vertrekken. Hierdoor ontstaat er geleidelijk aan weer zelfvertrouwen en vermindert de angst. Ook deze stappen hoef je niet in je eentje te zetten: psychotherapeuten zijn opgeleid om mensen hier stapsgewijs in te ondersteunen en opnieuw die goede balans te leren vinden.”
DEZE LINKS KUNNEN HELPEN.
De Facebookpagina ‘Mentale zorgen bij corona en zwangerschap’ – opgericht door de moeder-baby units (Zoersel/Gent) samen met de partners van de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg.
Iedereen ok. Online interventie om je te helpen de rust terug te vinden. Een wetenschappelijk onderbouwd stappenplan van ongeveer vijfenveertig minuten.
