Gezondheid! En welkom in het pollenseizoen. Last van hooikoortsklachten? Dat is vervelend! En al helemaal wanneer je zwanger bent of borstvoeding geeft. Want: mag je dan wel je vertrouwde medicatie nemen om de symptomen te verlichten? Wat helpt er? En wat vermijd je best? Goed nieuws: je hoeft de niesbuien, jeukende of prikkende keel, tranende ogen en co niet gewoon uit te zitten. Ook voor preggies en borstvoedende mama’s is er hulp nabij. Welke precies? We vroegen het aan Eline Tommelein, professor Toegepaste farmacologie en farmacotherapie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB).
Last van een waterige loopneus, verstopte of jeukende neus, niezen of jeukende, tranende ogen? Dat zijn klachten die aan een allergische reactie doen denken. Je lichaam reageert dan overgevoelig op bepaalde stoffen waarmee het in contact komt (allergenen), zoals huisstofmijt, dieren en stuifmeel (pollen) van bomen, planten of gras. Heb je het hele jaar door last, dan reageer je waarschijnlijk op huisstofmijt of dieren. Treden de symptomen van zo’n ‘allergische rhinitis’ (soms kan het ook één symptoom zijn of heb je andere klachten) enkel op tijdens het voorjaar, of verergeren ze dan, dan is de kans groot dat je reageert op stuifmeel. Hooikoorts, dus.
WAT KAN JE DOEN?
Stuifmeelkorrels kan je nooit helemaal vermijden, maar je kan wel een paar preventieve maatregelen nemen om je blootstelling eraan fiks te verminderen. Hebben ze je te pakken? Dan kan je de symptomen verzachten. Tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode ligt dan (meer dan ooit) de nadruk op niet-medicamenteuze maatregelen.
- Fysiologisch water. Volstrekt onschadelijk en super effectief: je neus spoelen met fysiologisch water krijgt de eerste keuze tijdens zwangerschap en borstvoeding. En ja, dat is exact hetzelfde fysiologisch water als je voor je baby gebruikt, het verstuift gewoon met een iets krachtigere straal. Fysiologisch water verdunt het ingedikte slijm (zo kan het makkelijker weglopen), waardoor je weer vlotter door je neus kan ademen. De allergenen die in het neusslijmvlies bleven plakken, worden zo ook weggespoeld. Uit onderzoek blijkt dat het spoelen van de neus waarschijnlijk even goed werkt als het innemen van geneesmiddelen.
- Hou de ramen gesloten om pollen buiten te houden.
- Draag een (zonne)bril en geen contactlenzen. Zo komt en blijft het stuifmeel minder makkelijk in de ogen plakken. Probeer niet in je ogen te wrijven. Last van irritatie? Die vermindert door te spoelen met lauw water. Je kan ook een vochtig washandje op de ogen leggen.
- Kies je moment. Er zijn vooral ’s middags op warme, zonnige dagen veel pollen in de lucht. Niet de beste timing voor een picknick of een rondje joggen, dus.
- Het gras maaien laat je best aan iemand anders over. Moet je de tuin nog (her)aanleggen? Houd rekening met je allergie.
- Om je slaapkamer zo allergeenvrij mogelijk te houden: hou je ramen gesloten en kleed je om in een andere ruimte.
- Vakantieplannen? Ook dan kan je rekening houden met je allergie. Kies een seizoen (september-februari) en locatie met weinig pollen (de bergen en aan zee).
- Hou ook tijdens het autorijden de ramen gesloten.
WELKE MEDICATIE IS VEILIG?
Alle voorzorgsmaatregelen afgevinkt en elke dag gespoeld met fysiologisch water, en dan nog heb je super veel last? Als de symptomen blijven aanhouden, kan je medicatie gebruiken. Er zijn best wel wat geneesmiddelen beschikbaar die veilig zijn. Belangrijk: geneesmiddelen geven verlichting, maar de oorzaak zelf nemen ze niet weg.
Vraag (in eerste instantie) naar een neusspray met een cortisone-achtige stof (dat mag ook als je zwanger bent). Werkt die dan nog onvoldoende, dan is een oraal tablet met een niet-slaapverwekkend antihistaminicum een goed alternatief.
Cortisone-achtigen. Corticosteroïden in een neusspray werken ontstekingsremmend en voorkomen zwelling van het neusslijmvlies. Ze werken zeer goed bij neus-, maar ook oogklachten. ‘Cortisone’ klinkt misschien niet zo populair, maar: voor allergische neus- en oogklachten is zo’n neusspray wél de eerste keuze. Lokale toediening in de neus is heel veilig – ook tijdens de zwangerschap en borstvoeding. Want: de cortisone-achtige stof wordt zo niet opgenomen in het lichaam. Het enige nadeel: het kan 3 tot 10 dagen duren vooraleer zulke sprays optimaal werken. En je moet ze ook gedurende de volledige allergieperiode blijven gebruiken.
Antihistaminica. Antihistaminica voor orale inname blokkeren de werking van histamine. Dat is een stof die bij een allergische reactie vrijkomt in het lichaam. Ze werken goed op neusklachten en niezen, maar hebben minder effect op oogklachten. Er bestaan verschillende antihistaminica. De mate waarin ze allergieklachten verbeteren is behoorlijk vergelijkbaar, maar sommige zijn wel slaapverwekkender dan andere.
Is het tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode nodig om een oraal antihistaminicum te slikken, dan kies je best voor de niet-slaapverwekkende antihistaminica loratadine of cetirizine. Beide werken ongeveer 24 uur en moet je maar één keer per dag innemen. We raden wel aan om vanaf één week voor de uitgerekende datum te stoppen.
WELKE VERMIJD JE?
Ontzwellende neussprays. Die helpen sowieso maar heel kort om je verstopte neus vrij te maken en zijn niet doeltreffend op lange termijn. Tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode proberen we ze zo goed als mogelijk te vermijden.
Oraal antihistaminicum + oraal ontzwellend product. Kijk goed uit met geneesmiddelen waarin een combinatie zit van een oraal antihistaminicum en een oraal ontzwellend product. Cirrus® of Aerinaze®, bijvoorbeeld. De pseudo-efedrine, die de ontzwelling in de neus veroorzaakt, doet ook de andere bloedvaatjes in het lichaam samentrekken, waaronder deze in de placenta of de borst. Het kan dus dat je baby minder bloedtoevoer krijgt als je deze geneesmiddelen inneemt of dat je melkproductie afneemt. Een echte no go dus!
MAAR MAAR! DE BIJSLUITER ZEGT IETS ANDERS!
In de bijsluiter lees je vaak dat het product niet mag gebruikt worden tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode, ook al is dit onterecht. De bijsluiter is een juridisch document en farmaceutische firma’s spelen daarom vaak op veilig door aan te geven dat het geneesmiddel niet gebruikt mag worden. Informeer je dus steeds goed bij je apotheker, vroedvrouw, lactatiekundige of huisarts.
Prof. Eline Tommelein is apotheker en doctoreerde in farmaceutische zorg. In 2019 werd ze professor aan de Vrije Universiteit Brussel waar ze toegepaste farmacologie en farmacotherapie doceert. Tussendoor behaalde ze ook de postgraduaten tabakologie en lactatiekunde, waarvoor ze consultaties doet in Oostende. Ten slotte heeft ze ook nog een eigen bedrijf waarmee ze zorgverleners uit de eerste lijn en studenten vroedkunde en farmacie opleidt.
Eline geeft je, hier in Motel Mama, alle informatie over het gebruik van medicatie tijdens de conceptie, zwangerschap en borstvoeding. Maar ook voor vragen over medicatie bij jonge kinderen kan je bij haar terecht. Bovendien is Eline één van de weinige zorgverleners met een – volledig onafhankelijke – specialisatie in flesvoeding. Ze geeft ouders hier correct en ongekleurd advies over.
REFERENTIES
- Bcfi.be
- www.lareb.nl
- Gezondheid & wetenschap: Hooikoorts (allergische rinitis)
- www.thuisarts.nl: “Ik heb hooikoorts”
- www.aaaai.org: “Severe allergic reactions during pregnancy in the USA
- Head et al. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun; 2018(6) – Saline irrigation for allergic rhinitis
- Gilboa et al. Expert Opin Drug Saf. 2014 Dec; 13(12): 1667–1698.- Antihistamines and Birth Defects: A Systematic Review of the Literature
- Bérard et al. J Allergy Clin Immunol. 2016 Jul;138(1):97-104.e7 – Intranasal Triamcinolone Use During Pregnancy and the Risk of Adverse Pregnancy Outcomes
